Kapanmasın Kampanyası Açtı” haberini arıyordum ki karşıma “Tirebolu’da Kaçak Yapılaşma” başlıklı haber çıktı. Haberde “ilçeye bağlı Kuzgun Köyünde denetim yapan il jandarma komutanlığı ekipleri Hasan K. ve Muammer G’nin kendi arazilerine kaçak yapı yaptığını belirledi. Zanlılar hakkında “Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğine” muhalefetten dolayı yasal işlem uygulanacağı bildirildi” deniyordu. Birden afalladım. Habere konu Muammer G, uzun yıllar köy derneğimizin başkanlığını yapmış, köye gittiğinde kalacak yeri olmadığı için dedesinden kalan eski evi onarmaya çalışan bir arkadaşımızdı. Kaçak bir şey yapması söz konusu olamazdı ama bu işte bir bityeniği olmalıydı. Acaba izin neydi, imarsız alanlar ne demekti? Köylerde inşaat izni nasıl alınıyordu? Merakımı kamçılayan bu sorulara cevaplar bulmalıydım.
Araştırınca bazı sonuçlara ulaştım ama yine de bazı eksiklikler var herhalde. Bir kere bu yönetmelik 1985 yılında yayımlanmış ve 1999 yılında önemli değişiklikler geçirmiş. Yönetmelik gerçekten çok detaylı ama özetle her önüne gelenin köy de olsa her yere ev yapamayacağını, yaparsa da belli koşulları içermesini söylemiş. Yönetmeliğin 57.maddesi “Köy ve mezraların yerleşik alanlarında ve civarında sadece köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca yapılacak konut, tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binaları yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabi değildir. Ancak, yapı projelerinin fen ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair valilik görüşü alınmasından sonra, muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne uygun olarak yapının yapılması şarttır. İnşa edilen yapının fen ve sağlık kurallarına uygunluğu İmar Kanununun 30 uncu maddesine göre valiliklerce belirlenir. Valilikler, talep halinde köy yerleşik alanlarında yapılacak yapılar için, yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun olarak üretilmiş projeleri temin edebilirler” denmiştir. Bu maddenin kendine verdiği yetkileri kullanan valilik, köylerde yapıların izne tabi olarak yapılmasını ve binaların yapılabilmesi için de tapu, mimari ve statik projesinin olmasını istemiştir. Esaslı tamirlerle ilgili olarak da “binanın plan ve görüşüne, statik bünyesine tesir etmeyen esaslı tamirler ruhsata tabi olup, bunlar için plan, proje resim ve hesap istenmez” demiştir.
Buna göre “köylerde evler 2 katı yüksekliği de 6,5 metreyi geçemez. Her müstakil konutta en az; 1 oturma odası, 1 yatak odası veya nişi, 1 mutfak veya yemek pişirme yeri, 1 banyo veya yıkanma yeri, 1 hela, bulunur. 3 veya daha az odalı konutlarda yıkanma yeri ile hela aynı yerde olabilir”di. Yine bu yönetmeliğe göre “üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda bulunan parsellerde; inşaat alanı katsayısı %5 den fazla olmamak, yapı inşaat alanları toplamı hiçbir koşulda (250) m.yi geçmemek, saçak seviyelerinin tabii zeminden yüksekliği (6.50) m.yi ve 2 katı aşmamak, yola ve parsel sınırlarına (5.00) m.den fazla yaklaşmamak şartı ile bir ailenin oturmasına mahsus bağ ve sayfiye evleri, kır kahvesi, lokanta ve bu tesislerin müştemilat binaları yapılabilir” denilmektedir.
Anlaşıldığı kadarıyla bu yönetmelik gereği valilik yetkilerini yerel kolluk kuvvetince kullanmış, izinsiz yapıldığını bir şekilde istihbar ettiği inşaatlara tespit için jandarma göndermişti. Köylerde önümüzdeki günlerde ve yıllarda çok kişinin başına iş açacak bu yönetmelik gereği yerleşik alanlar hızlıca tanımlanmalı ve buralar dışına ev yapılması önlenmelidir. Yerleşik alanla ilgili yönetmelikte “Köy ve mezraların cami, köy konağı gibi köy ortak yapıları ile köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlar tarafından, yapımı tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uygun olarak inşa edilmiş yapıların toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alanını; bu çizgi ile 100 m. dışından geçirilecek olan, valiliklerce tespit edilerek il idare kurulunca karara bağlanan sınırın içinde kalan alan köy yerleşik alanı civarını tanımlar” denilmek suretiyle bir tanım yapılmışsa da Karadeniz Bölgesinin dağınık yapılaşması karşısında daha özel bir tanım getirilmesi gereği ortadadır.
Ayrıca bir proje isteniyorsa ki isteniyor, valilik ve özel idare o yörenin şartlarına uygun 4-5 tip proje yaptırıp, ev yaptırmak isteyen köylülere ücretsiz olarak vermelidir. Bu tip projeler için çok cüzi ücretler alınarak, köylülerin projeli evler yapması mutlaka temin edilmelidir. Bununla ilgili internette Biga Kaymakamlığı’nın uygulaması olumlu bir örnek olarak karşımızdadır. Haberde “Köylerde inşaat yapmak için fen ve sağlık kurallarına uygunluğunun tasdik ettirilmesi ve muhtarlıktan izin alınması gereken iki şart olarak aktarıldı. Kaymakam Gündoğan inşaat yapmak için 5 adet farklı metrekarelerde hazır proje çizdirildiği ve bu projelerden kendini uygun olanı köylerde ev yaptırmak isteyen vatandaşların kullanabileceği belirtti. Tasdikli olan projelerin 50 lira kırtasiye masrafı karşılığı verilmesine birlik üyelerince karar verildi” deniliyordu.
Ayrıca bu haberde köylerde en büyük sorunlardan biri olarak göze çarpan çöp sorununa da değinilerek “Kaymakam Mustafa Gündoğan 74 köyde 691 konteynır ile çöp toplama hizmetinin devam ettiğini belirtirken 40 köyün yılda kişi başı iki lira olan hizmetten yararlanma bedellerini ödemediğini söyledi” diyerek bir başka gerçeğe parmak basılıyordu. Gerçekten Karadeniz Bölgesinin en büyük sorunu çöp sorunudur ve sorun her geçen gün önü alınamaz şekilde büyümektedir. Gelişigüzel her yere ve özellikle derelere ve obuz tabir edilen yerlere atılan çöpler, birikerek Harşit Çayına oradan da Karadeniz’e dökülmek suretiyle suları kullanılamaz hale getirmektedir. Biga Kaymakamlığının bu güzel uygulaması baz alınarak köylere bir veya birkaç çöp konteynırı konulması ve bunun zaman zaman boşaltılması gerekmektedir. (Toplana çöplerin, nereye, nasıl boşaltılacağı ise bir başka yazının konusu olarak karşımıza çıkacaktır.)
İBRAHİM BALCIOĞLU
